Trước khi ăn 3 muỗng cơm đầu tiên, ta chỉ gắp bằng đũa hoặc muỗng tượng trưng nho nhỏ một vài hạt, nhai và nuốt vào, đang khi làm động tác đó ta phải đọc 3 điều sau:
I. Nguyên tác và phiên âm

II. Dịch nghĩa

Muỗng cơm thứ nhất [vừa ăn], nguyện cho tất cả ác nhân không còn.
Muỗng hai [xin nguyện với lòng], giúp người tu thiện tâm đồng thái hư.
Muỗng ba [thực hiện tâm từ], dắt dìu muôn loại cùng tu đạo mầu.

III. Chú thích từ ngữ

Đoạn (斷, S. uccheda): Chấm dứt, kết thúc, cắt đứt, dứt bỏ.

Ác (惡, P=S. akusala): 1) Các hành vi và tư tưởng trái với đạo đức như giết người, trộm cắp, lừa đảo v.v… 3) Các hành vi và tư tương mang lại khổ đau cho mình và cho người, 3) Các hành vi và tư tưởng trái với luật pháp.

Nhất thiết ác (一切惡): Tất cả tư duy, hành vi, lời nói mang lại khổ đau, chịu quả trừng phạt, ở đời này và đời sau. “Không làm các điều ác” (一切惡莫作) là sự bắt đầu của đời sống đạo đức.

Tu (修, P. bhavana): 1) Phát triển tâm, như trong thuật ngữ “tu tâm”, 2) Chuyển nghiệp xấu thành tốt, nghiệp khổ đau thành hạnh phúc và nghiệp phàm thành thánh, 3) Thực tập, thực hành, ứng dụng, chẳng hạn trong thuật ngữ “tu hạnh Bồ-tát” (修菩薩行).

Thiện (善, P=S. kuśala): 1) Các hành vi và tư tưởng phù hợp với đạo đức và luật pháp, 2) Các hành vi và tư tưởng mang lại hạnh phúc ở đời này và đời sau (能為此世他世順益), 3) Đối trị lỗi lầm, tùy thuận công đức, kết thúc phiền não, mang lại an vui. Có ba loại thiện như sau: a) Căn bản thiện gồm không tham, không sân, không si, b) Gia hành thiện (加行善) là các hành động gần gũi người lành (親近善丈夫), nghe Phật pháp (聽聞正法), tác ý như thật (如理作意), sông theo chính pháp (隨法行), c) Tịch tĩnh thiện (寂靜善) là vĩnh viễn dứt sạch tham dục (貪慾), giận dữ (瞋恚), si mê (愚癡) và tất cả phiền não (煩惱).

Thệ (誓, S. pratijñā): 1) Thệ nguyện, phát nguyện, ước nguyện, cầu mong, mong cho, 2) Phát nguyện thực hành (誓行).

IV. Giải thích gợi ý

“Đưa muỗng cơm thứ nhất vào miệng”, mong cho tất cả các việc ác (tư duy ác, hành đồng ác, lời nói ác) đều được chấm dứt. Tu tập chuyển hóa các điều ác là 1/3 của con đường tâm linh Phật giáo. Nhiều người đời nghĩ rằng tôi không làm ác nên tôi không cần phải đến chùa tu; đó là sai lầm. Không làm ác thì chưa hẳn đã có phước báu. Không làm ác thì không bị luật pháp nghiêm trị, không bị xã hội lên án. Không làm điều ác là bước đầu của đạo đức. Chấm dứt các điều ác là gián tiếp góp phần làm tốt đẹp xã hội, ít nhất là phương diện an ninh. Phần lớn ở các nước tiên tiến, tiêu chí “không làm ác” đạt được khá tốt so với các quốc gia nghèo.

Ăn muỗng thứ 2, tôi quyết tâm không từ bỏ bất kỳ việc lành nào. Khi làm việc thiện, nhớ đừng độc quyền, hãy tạo điều kiện để mọi người được góp một bàn tay. Cáng đáng công việc theo hướng bao đồng, bao sân, chấp thủ, độc đoán là điều nên tránh.

Tông chỉ đạo đức quan trọng của đạo Phật là “tự mình làm việc lành” và “giúp người khác làm việc lành” với tâm vô ngã, vị tha, rộng như thái hư, lớn như trái đất, sâu như biển cả, mênh mông như không khí. Các việc lành căn bản bao gồm bảo vệ sự sống, chia sẻ sở hữu, đề cao chung thủy, nói lời lợi ích, giúp đời, cứu người, truyền trao tri thức, xóa nạn mù chữ, tương thân tương trợ, tư vấn tâm lý, thuyết pháp giảng kinh, in kinh, ấn tống, đúc chuông, tạo tượng, xây chùa, thiết lập các trung tâm tâm linh, làm hàng trăm ngàn các việc lành lớn nhỏ khác v.v…

Ăn muỗng cơm thứ 3, nguyện dắt dìu các chúng sinh học Phật pháp để chấm dứt không còn nỗi khổ niềm đau. Bằng mọi cách, hướng dẫn mọi người đến được với chính đạo.

Trước đây, để đến với đạo, Phật tử phải đến chùa. Hiện nay có nhiều trang web Phật giáo và giảng đường online, giúp mọi người nghiên cứu Phật pháp dễ dàng hơn. Có thể truyền bá Phật pháp qua truyền thanh, truyền hình, báo chí, trang web, đưa Phật pháp vào các hoạt động văn hóa, nghệ thuật khác nhau... Thông điệp Phật giáo nên được lồng ghép vào các hoạt động Phật sự. Làm được những việc như thế, mọi thành phần trong xã hội đều có thể tiếp cận được Phật pháp.

V. Câu hỏi ôn tập

1. Mục đích của “tam đề” là gì?
2. Giá trị của ba phát nguyện trước khi ăn cơm?

***