Với không gian mở, buổi giao lưu, chia sẻ với phạm nhân được ĐĐ.Thích Nhật Từ đem đến những điều mới lạ, những giá trị sống từ những chia sẻ chân tình. Từ những câu chuyện nhỏ trong đời sống, cả những sai lầm của tuổi trẻ ... ĐĐ. Nhật Từ đã vận dụng, lồng ghép với những giá trị Phật pháp để giúp phạm nhân hiểu thêm về giá trị nhân quả, nghiệp báo của nhà Phật. Đồng thời, chia sẻ với phạm nhân một cuộc sống hiện tại này không phải là hoàn toàn bế tắc: “Chúng ta có thể nhận diện khổ đau và biết gạt bỏ lại quá khứ, sẵn sàng cho một cuộc sống mới ở tương lai”.

 Đối với phạm nhân đây là những trải nghiệm khá mới mẻ. Lời Phật dạy hay phương pháp thiền Vipassana, thiền minh sát tuệ đem lại nguồn năng lượng tự tâm, thiền tuyên chiến với chính mình: “Hãy tự chiến thắng chính mình”. Qua những câu chuyện sống động của ĐĐ.Thích Nhật Từ đã gieo hạt giống thiện lành cho hàng ngàn phạm nhân. Hạt giống đó sẽ phát khởi niềm tin mới, vun đắp thêm nghị lực và năng lượng của tình thương. Ai cũng có một thời sai lầm nhưng quan trọng chúng ta biết dứng dậy sau những vấp ngã để  làm lại cuộc đời.

Giá trị sống đích thực mà phạm nhân cần phải hướng đến trong thời gian ở trại giam là biết tìm thấy sự an tĩnh, niềm tin sống và nỗ lực chuyển hóa chính mình. Phạm nhân được hướng dẫn cách lắng lòng, quán niệm hơi thở, tìm lại chính mình trong những giờ phút thật sự thảnh thơi. Dù thời gian không nhiều, nhưng những trải nghiệm mới mẻ và những chia sẻ của đoàn Phật giáo đã tạo nên những thay đổi, chuyển biến tích cực với mọi người ở đây.

Những buổi nói chuyện và tập thiền được thể hiện khá sinh động và gần gũi vì ở đó phạm nhân nhận diện ra chính mình trong những câu chuyện nhỏ, rất đời thường để biết mình luôn luôn phải biết trân trọng sự thật, gạt bỏ cái ác để yêu thương. Cuộc sống ở trại giam sẽ bớt nặng nề, khổ đau và hướng đến một cuộc sống năng động hơn trong từng ngày lao động và học tập. Đó cũng là mục đích sau cùng của những người làm công tác quản giáo ở Phú Sơn 4: Giúp họ có thể tự tin xây dựng cuộc sống mới sau khi ra tù.

Thượng tá Nguyễn Xuân Trường, Giám thị trại giam Phú Sơn 4 cho biết: “Từ khi ĐĐ.Thích Nguyên Thành chia sẻ Phật pháp với anh chị em phạm nhân tại trại giam, tâm trí anh em được nhẹ nhàng, không còn mặc cảm giằng xé, hướng tâm về cõi phúc thiện, dốc một lòng làm lại cuộc đời, vượt qua số phận”. Đối với Giám thị Phú Sơn 4, Phật pháp rất gần gũi với đời sống nên môi trường của trại giam cũng được xây dựng gần gũi với thiên nhiên và hiện trại giam có Trung tâm hướng thiện Phúc Bình An. Nơi được tôn trí tượng đức Phật Thích Ca Mâu Ni để phạm nhân có thể tìm sự bình an trong những giờ phút hướng về đức Phật, hướng về nơi thiện lành.

Nói về những phương pháp mới có tác dụng xoa dịu sự khổ đau, lo âu, phiền muộn… của phạm nhân, ĐĐ.Thích Nhật Từ cho biết: “Đưa Phật pháp và thiền vào trại giam là phương pháp khá mới tại Việt Nam. Phật pháp và thiền có khả năng giúp chuyển hóa tận gốc rễ tâm tính con người, có khả năng làm mới tính cách và tư duy. Còn là phương tiện tốt để hướng dẫn phạm nhân sự tự tin, xả bỏ tội lỗi và có khả năng hòa nhập vào xã hội tốt đẹp. Thiền có tính chất phi tôn giáo, vượt qua các rào cản của chủ nghĩa tôn giáo và dân tộc hạn hẹp. Nó có thể áp dụng cho mọi đối tượng và được phổ biến rộng khắp. Phạm nhân có thể nhờ thiền để hóa giải khổ đau, tự mình thích ứng với khả năng đem lại an lạc cho mình qua học tập, lao động. Phật pháp và thiền đem đến khả năng tự trau giồi đạo đức, thay đổi hành vi theo hướng ngược lại với trước đây, họ có thể chuyển hóa chính mình theo hướng hoàn toàn mới”.

Nhìn về phía trước

Hàng ngàn con người đang học tập, lao động và đối diện với những ngày tháng đánh đổi ở trại giam cho những sai lầm, tội ác của mình. Họ tiếp xúc và “ngộ” ra nhiều điều mới lạ thông qua Phật pháp. Họ thấy vững tin làm mới mình với thực tại, dám nhìn về phía quá khứ u ám của cuộc đời và mạnh dạn đi tới với nhiều quyết tâm. Chị Bùi Thị Kim Thành, lãnh án 18 năm tù vì buôn bán ma túy cho biết: “Tôi thấy hạnh phúc khi tiếp xúc với quý thầy và được hiểu biết Phật pháp. Tôi hiểu rằng nên từ bỏ quá khứ bằng việc hối lỗi và cố gắng trong hiện tại để làm lại cuộc đời mới. Những buổi gặp quý thầy và nghe nói chuyện như thế giúp chúng tôi gột rửa tội lỗi và có niềm tin sống tốt, chuyển hóa được tâm tính và hướng thiện”.

Cũng như nhiều phạm nhân trẻ ở đây chia sẻ, họ cố gắng từng ngày được sớm hòa nhập, làm lại cuộc sống mới. Và những dịp tiếp xúc hiếm hoi như thế này giúp nhiều phạm nhân hiểu thêm những giá trị của cuộc sống khi được sự quan tâm, yêu thương và đồng cảm. Phạm nhân Phan Đăng Tuấn, quê Lạng Sơn thụ án 17 năm 6 tháng vì tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, hiện đang cải tạo tại phân trại 3 tâm sự: “Con người ai cũng có thời lầm lỗi nhưng khi được ở đây, mảnh đất Phú Sơn 4 gần gũi chúng tôi dần dần bỏ được cái ác, tà tâm. Chúng tôi được nghe những lời giảng nhẹ nhàng, đời thường thôi nhưng làm cho anh em có được những giây phút thân tâm nhẹ nhõm. Điều đó giúp chúng tôi có cái nhìn mới hướng thiện, chúng tôi luôn cố gắng trở về nhà sớm đoàn tụ gia đình”.

Hiểu được giá trị của Phật pháp và thiền trong đời sống của phạm nhân, Ban giám thị trại giam Phú Sơn 4 đã mạnh dạn đưa phương pháp giáo dục làm dịu và chuyển hóa tâm khá mới tại Việt Nam để cải huấn phạm nhân. Phật pháp và thiền minh sát tuệ được áp dụng nhiều trong trại giam ở Mỹ, Ấn Độ, Nepal, Đài Loan… gần đây tại trại giam K.20 (Bến Tre), và phạm nhân Phú Sơn 4 được tiếp xúc với Phật pháp như là một cách thay thế những phương pháp giáo dục đã quá quen thuộc.

Thượng tá Nguyễn Xuân Trường cho biết: “Chúng tôi mạnh dạn đưa Phật pháp và thiền là kênh thông tin giáo dục mới vào trại giam Phú Sơn 4 vì thấy rằng Phật pháp gần gũi với đời sống sẽ giúp phạm nhân chuyển hóa theo hướng tốt đẹp. Qua những bài báo cáo thu hoạch của phạm nhân, chúng tôi quyết định mời ĐĐ.Thích Nhật Từ, người có kinh nghiệm chia sẻ với gần 2.000 phạm nhân tại Bến Tre tiếp tục giúp đỡ chúng tôi. Qua những buổi giao lưu, tập thiền, chia sẻ Phật pháp phạm nhân rất chú ý lắng nghe và hành vi tích cực. Chúng tôi cho rằng phương pháp mới này sẽ được áp dụng tại Phú Sơn để giúp họ vượt thoát ra khỏi sự bế tắc và tìm cho mình những giây phút thật sự thảnh thơi”.

Hai ngày (30-4 và 1-5) giao lưu, nói chuyện Phật pháp của ĐĐ.Thích Nhật Từ thật sự có ý nghĩa với phạm nhân. Tất cả hòa vào cảm xúc mới mẻ khi đoàn cùng với phạm nhân tập hát những bài thiền ca ngay tại điểm tập trung. Ban tổ chức đã dành hẳn một buổi tối để cùng với phân trại 6 giao lưu văn nghệ. Nhiều tiết mục đặc sắc, ý nghĩa và giàu tính nhân văn được phạm nhân biểu diễn. Phật tử chùa Phù Liễn (Thái Nguyên) cũng có nhiều tiết mục văn nghệ đậm chất Phật giáo. Thiết thực chăm lo cho anh em phạm nhân, Phật tử chùa Giác Ngộ (Q.10) cũng đã chia sẻ và hỗ trợ nhiều phần quà trị giá 80 triệu đồng cho phạm nhân và con của họ.