“Rốt cuộc Tôi không biết gì, không có ý định gì cả, nên cuộc đời Tôi “

“Không vẫn hoàn không”. 

Không có gì đáng nhớ, đáng nói...“ “Không vẫn hoàn Không” 

“là Phật cho, Tôi mới được như vậy”

HT. Thích Trí Quang

“Huế vẫn mưa. Giọt mưa tiễn biệt một Con Người! Một Con Người thật sự!” 

Dạ! Con là đàn hậu thế, không dám tỏ bày, nếu được phước duyên tỏ bày, thì xin cho con được thuật lại đôi dòng: Bao nhiêu lời trên thế giới pháp đã tan vào chín tầng không, bao nhiêu pháp âm ca tán cũng trùng phùng Duyên khởi hội nhập vào mười phương. Biết rằng “ Đám Tâm Tang” Của Ngài chúng con nào có dám, thưa cho quý huynh đệ, đạo hữu phương xa về những cái thấy “Niết bàn hi hữu” ngay trên quê hương này, mà Ôn đã ban bố cho hàng hữu học Tăng lữ. Như không ai muốn nói gì thêm, dù sao cái trầm mặc thiên thu bất diệt đó đã lay chuyển vào không trung vũ trụ ít nhiều.

“Trời miền trung mưa dầm nhỏ lệ

Phố cổ thành Huế ngọn lửa thiêng

Dọc ngang khắp hết mọi miền

Không - hoàn Không tại Phật duyên đã tròn”

Có lẽ, Huế, hơn bao giờ thi thiết bất tận ấy! Ngài đã ứng hoá thân vô số trong ngũ ác kiếp trược này! Từ muôn phương Ngài đã chọn đi chung một con đường... cùng với chư anh linh, hiện thân nơi giữa các chốn đạo tràng bích sử. 

“Thế Tôn cũng là một con người như chúng ta, nhưng nhờ phát đại nguyện cứu khổ chúng sanh, rồi dũng mãnh tinh tấn tu Bát Chánh Ðạo, thực tập Thiền quán mà trở thành bậc Ðại Giác, có đầy đủ trí huệ rộng lớn, đại hùng, đại lực, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, có đầy đủ phương tiện thiện xảo chỉ dạy và hướng dẫn chúng sanh hết mê được ngộ, thoát khổ được vui, biết phương pháp tu tập để tự giải thoát khỏi cảnh sanh tử luân hồi, vào cảnh niết-bàn an lạc thanh tịnh. Này các huynh đệ, để đền đáp ơn Thế Tôn, chúng ta hãy nương theo lời giáo huấn của Thế Tôn và noi theo gương sáng của Thế Tôn mà tinh tấn tu tập Bát Chánh Ðạo, cố đạt cho kỳ được mục tiêu giải thoát”.

Trong thi nguyện, trong vạn pháp, vạn cảnh Ngài như là Thế tôn trong nhiều kiếp, không mảy may vướng bận, không chút lụy tâm khi nội chướng xuất hiện và  ở ngoài kia ngoại chướng ma nghiệp cố ráng giăng bẫy. Thì trong hư vô, tiếng Ngài cất lên, thay lời tự sự bài tâm kinh bất biến: "Con phủ phục mà cầu thỉnh Đức Thế Tôn chứng minh cho con: Thế giới độc ác đầy cả ngũ trược con thề bước vào trước hết; nếu còn một chúng sanh chưa thành Đấng Phật Đà thì với họ con thề không bao giờ hưởng lấy Niết bàn. Con mong mỏi trí đại hùng lực và đức đại từ bi của Đức Thế Tôn thẩm xét lại nữa mà làm cho con trừ được những vô minh nhỏ nhiệm nhất, để con sớm bước lên Trí Giác Vô Thượng, ngồi chốn Đạo tràng khắp cả các thế giới hệ trong mười phương.

Tánh hư không mà có thể tiêu diệt đi nữa, tâm kiên cố của con trên đây cũng không bao giờ chuyển động."

Một lần nữa, sinh mệnh Đạo pháp, sinh mệnh Dân tộc, sinh mệnh của Thích tử Như lai không thể hạ mình sống cùng... ác thiện đồng thể. Bởi vì sao, bởi vì chân trời nào cũng hiện rõ bản chất chân như, chân trời nào cũng hiện rõ sự hư vọng đối lập, thì tức nhiên tánh ai người ấy phải sống. Sống sao trước sau như một mặt trời chân lý: “KHÔNG”

- Trăm năm trước thì ta chưa có / Trăm năm sau có cũng như không / Cuộc đời sắc sắc không không / Còn chăng chỉ một tí Vô Thường bỏ quên. 

Con, đã đi về bên Ngài bằng đôi chân ấm của mình, con đã trở về bên kim quan của Ngài bằng tiếng gọi đất mẹ, Hôm qua, con đã tự về bằng nghị lực Vô uý ấy Người!

“Tròn đầy mà rỗng lặng

Biển vô lượng thủy triều

Ôi thương đời vạn dặm

Vân du vượt suối đèo

Đường về tâm hết động

Tuyệt chiêu là vô chiêu!

Thôi hòa lòng với bụi

Thanh tịnh vầng trăng treo…”

HÀNH THIỀN ( thơ Phan Duy Nhân)

Ngài Do lộ, Trí Quang Thượng Nhân, một lần nữa lại khẳng định với thế giới Ta-bà “ Sanh tử lại là việc của ta- Sanh tử sự đại”. Ngài thường dóng tiếng đại ngàn- Cái chết hay không phải chết là việc lớn, nên việc sống hay chết là tuỳ thuộc lối vào nội tâm. Bậc trí sáng như Ngài đều đến đi thảnh thơi, Tánh không được Ngài thực thi trọn vẹn ngay trong đời hiện tại. Biết cái bảng viết ra những chữ không ấy! thấy vậy chứ không phải vậy, tuy dễ vậy đó nhưng mấy ai cầm bút trượng để nói ra được bao điều trong bức Di huấn cho đời mình, cho đạo mình, cho cái Vô Ngã, đập nát Nhị nguyên lưỡng phân. 

Đại Tang, Đại Tang của vị Cao Tăng Phật- Việt! Lần chấn hưng Vô ngôn “ Ai ăn nấy no, Ai chứng nấy biết” Cuộc cách mạng Phật giáo Việt nam và thế giới sau thời cận đại có một không hai “ Không hình cũng chẳng bóng, không chơn cũng không giả”. 

“Thầy tôi, Trí Quang, ngồi trong phòng khách, nhìn ra sân khi chúng tôi đến. Thầy chào bằng một nụ cười, trên miệng và trên mắt. Hai mắt là cái hồn trên mặt Thầy. Mắt Thầy sáng quắc, dữ. Sau 1963, quần chúng thần tượng hóa lãnh tụ, kháo nhau 'mắt Thầy có điện” Cao Huy Thuần viết.

Tâm Tang tạm gọi là không ưu phiền, mà chỉ có Niết- Bàn ẩn ẩn hiện hiện đó đây! 

Viên tịch để sau sáu giờ, gánh đi trà- tỳ...bão đến. Qua ba ngày bão ngưng, Người đi hạc vàng, dấu áo linh nghiêm, Người từ vô tận tái lai, đi ngang pháp hội gởi trăng cửa thiền. 

Thích Pháp Bảo