Khi những cành đào Nhật Tân, Hà Nội bắt đầu ra hoa thì ở phương Nam xứ sở của mai vàng được báo hiệu bằng những cánh mai vàng nở hoa trang nhã. Không một lời ước hẹn nhưng tự bao giờ mai đã là người trang điểm cho nàng Xuân…

Hoa mai có đài xanh đậm, năm cánh vàng óng như tơ, hương tỏa ra dìu dịu. Cuối tháng Chạp những gốc mai già cằn cỗi vừa nhú lá xanh đã lấm tấm những bông vàng e ấp. Những chàng mai non cũng nhanh chóng “nhổ giò” rồi hừng hực khoe sắc dưới nắng xuân vàng le lói…

Đất phương Nam có mai trắng, mai vàng chỉ nở rộ vào xuân còn mai tứ quý thì quanh năm khoe sắc đỏ. Hoa mai là biểu tượng của sự thanh cao và đẹp đẽ của tâm hồn. Chính vì thế mà có lần thánh thơ Cao Bá Quát nói: Trọn đời chỉ biết cúi đầu trước hoa mai…

Mai đi sâu vào tâm thức của con người, hòa cùng nhịp thở của mùa Xuân. Từ xa xưa, mai đã là niềm hy vọng của nhân gian…Xuyên suốt qua mười thế kỷ, từ thời nhà Lý, Mãn Giác Thiền sư đã cảm rằng:

Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết

Đêm qua sân trước một cành mai

Hành trình đi về phương Nam của tổ tiên ta còn ghi đậm ký ức về một miền đất bạt ngàn rừng mai, với cảm nhận đầy khám phá của Bà Huyện Thanh Quan: “Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi”….Từ ngàn xưa mai phương Nam đã là như thế…

Trong lịch sử khai phá và gìn giữ miền đất phương Nam đã có lúc như người, mai cũng bị giặc cầm tù trong thành Gia Định, mùa Xuân mai phải nở hoa trong tầm súng giặc. Còn hình ảnh nào lãng mạng hơn trong tiết xuân về người anh hùng Trương Định cùng các dũng sĩ lưng buộc chặt nhành mai cầm súng công đồn, giữa chiến trận vẫn mang về một nhành mai báo công…